Quy định về máy bay không người lái mới nhất cần lưu ý gì?

Cốt lõi pháp lý trong quy định về máy bay không người lái

Hoạt động của máy bay không người lái (UAV) tại Việt Nam chịu sự điều chỉnh chặt chẽ của hệ thống pháp luật quốc gia. Mục tiêu là bảo đảm an toàn hàng không, an ninh quốc gia, và quyền riêng tư cá nhân.

Đặc biệt, sự phát triển nhanh của các dòng máy bay không người lái phun thuốc trong nông nghiệp đã khiến nhu cầu cấp phép, quản lý và đào tạo người vận hành trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Loại thiết bị này tuy mang lại hiệu quả cao trong phun thuốc trừ sâu và bón phân thông minh, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro về an toàn bay, xâm phạm vùng cấm và ô nhiễm môi trường nếu không tuân thủ đúng quy định. Vì vậy, việc hiểu rõ và áp dụng nghiêm túc quy định về máy bay không người lái là yêu cầu bắt buộc cho cả cá nhân và doanh nghiệp.

1. Cơ sở pháp lý hiện hành

Các văn bản pháp luật quan trọng điều chỉnh UAV gồm:

• Nghị định 36/2008/NĐ-CP: về quản lý, sử dụng UAV và các phương tiện bay siêu nhẹ.
• Thông tư 35/2021/TT-BQP: hướng dẫn quy trình xin phép bay, đăng ký và quản lý hoạt động UAV.
• Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi): quy định UAV là “phương tiện bay có điều khiển từ xa”, chịu sự quản lý tương tự tàu bay truyền thống.

Những văn bản này là nền tảng pháp lý cốt lõi của quy định về máy bay không người lái, giúp Nhà nước kiểm soát chặt chẽ hoạt động bay trên không phận Việt Nam.

2. Nguyên tắc sử dụng UAV hợp pháp

Mọi tổ chức, cá nhân chỉ được phép vận hành UAV khi:

• Đăng ký thiết bị hợp lệ tại cơ quan quân sự tỉnh/thành phố.
• Xin cấp phép bay ít nhất 7 ngày trước khi hoạt động.
• Không bay qua khu vực cấm, bao gồm sân bay, căn cứ quân sự, trung tâm hành chính, khu dân cư đông đúc.
• Không gắn thiết bị thu phát tín hiệu trái phép (như camera truyền dữ liệu trực tiếp, cảm biến thu thập thông tin quân sự).

Tuân thủ những điều kiện này là bước đầu tiên để đảm bảo hoạt động bay hợp pháp.

Các quy định mới nhất về máy bay không người lái

Năm 2025, hệ thống pháp luật về UAV tại Việt Nam có nhiều điểm cập nhật quan trọng, phản ánh xu hướng hội nhập quốc tế và quản lý theo hướng minh bạch, công nghệ cao.

1. Quy định về đăng ký máy bay không người lái

Tất cả UAV có trọng lượng từ 250g trở lên đều bắt buộc phải đăng ký với Bộ Quốc phòng.
Thủ tục đăng ký bao gồm:

1. Đơn đăng ký UAV (theo mẫu 01/2025/UAV).
2. Ảnh chụp thiết bị, thông số kỹ thuật, số seri.
3. Thông tin người sở hữu, mục đích sử dụng.

Sau khi hoàn tất, người dùng sẽ được cấp Giấy chứng nhận đăng ký thiết bị UAV, có hiệu lực trong 2 năm.

2. Thủ tục xin phép bay UAV

Mọi hoạt động bay UAV đều phải có giấy phép bay riêng, do Cục Tác chiến – Bộ Tổng tham mưu cấp.
Quy trình gồm:

• Gửi hồ sơ xin phép qua email hoặc bưu điện.
• Nêu rõ thời gian, khu vực, độ cao, mục đích bay.
• Sau khi được chấp thuận, giấy phép có giá trị tối đa 6 tháng.

Nếu hoạt động không phép, người điều khiển có thể bị phạt tiền từ 40 đến 100 triệu đồng và tịch thu thiết bị.

3. Vùng cấm và vùng hạn chế bay

Theo cập nhật mới nhất, các khu vực sau tuyệt đối không được bay UAV:

• Bán kính 25km quanh sân bay dân dụng hoặc quân sự.
• Khu vực biên giới, cảng biển, kho vũ khí, trụ sở cơ quan Đảng – Nhà nước.
• Sự kiện chính trị, diễu hành, lễ hội quốc gia.

Bộ Quốc phòng đang xây dựng bản đồ số vùng bay UAV để người dùng dễ dàng tra cứu trước khi bay.

4. Quy định kỹ thuật bắt buộc

Để đảm bảo quản lý, UAV tại Việt Nam từ năm 2024 phải có:

• Hệ thống định danh điện tử (Remote ID).
• GPS và tính năng giới hạn độ cao bay (Geo-fencing).
• Mã số nhận dạng khắc trên thân drone.

Đây là các yêu cầu bắt buộc theo quy định về máy bay không người lái nhằm bảo đảm khả năng giám sát, tránh xâm phạm vùng trời và quyền riêng tư.

Lợi ích khi tuân thủ và rủi ro pháp lý khi vi phạm quy định

1. Lợi ích khi tuân thủ đúng quy định

Việc tuân thủ quy định về máy bay không người lái mang lại nhiều giá trị:

• Được phép hoạt động hợp pháp, an toàn.
• Có thể ký hợp đồng thương mại (quay phim, khảo sát, nông nghiệp).
• Được hỗ trợ kỹ thuật, bảo hiểm UAV.
• Giảm thiểu nguy cơ bị tịch thu thiết bị hoặc xử lý hình sự.

Ví dụ: Công ty quay phim A tại TP.HCM, sau khi được cấp phép hoạt động UAV hợp pháp, đã được mở rộng hợp đồng với nhiều đối tác quốc tế nhờ uy tín pháp lý rõ ràng.

2. Rủi ro khi vi phạm quy định

Ngược lại, bay UAV không phép hoặc bay sai khu vực có thể dẫn tới:

• Phạt hành chính 40–100 triệu đồng.
• Tịch thu thiết bị UAV.
• Truy cứu hình sự nếu gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, hoặc an toàn hàng không.
• Gây tổn thất danh tiếng cho cá nhân/doanh nghiệp.

Theo Bộ Quốc phòng, chỉ trong năm 2024 đã ghi nhận hơn 120 vụ vi phạm liên quan UAV, trong đó 15 vụ bị xử lý hình sự.

Khuyến nghị đối với người sử dụng máy bay không người lái

1. Cá nhân quay phim – chụp ảnh

• Nên dùng drone nhỏ dưới 250g, có giới hạn độ cao tự động.
• Không bay trên đám đông, công trình chính trị.
• Đăng ký thiết bị nếu sử dụng thường xuyên.

2. Doanh nghiệp thương mại

• Bắt buộc có giấy phép hoạt động UAV thương mại.
• Phải lưu dữ liệu bay tối thiểu 30 ngày để phục vụ kiểm tra.
• Chỉ hoạt động trong khu vực đã được phê duyệt.

3. Tổ chức nghiên cứu, giáo dục

• Được miễn một phần phí đăng ký nếu mục đích phi thương mại.
• Tuy nhiên vẫn phải xin phép bay và báo cáo kết quả hoạt động.

Việc phân loại người dùng giúp áp dụng linh hoạt quy định về máy bay không người lái, tránh lạm dụng hoặc cản trở đổi mới sáng tạo.

Trách nhiệm pháp lý và tương lai quản lý UAV tại Việt Nam

1. Trách nhiệm pháp lý khi gây thiệt hại

Nếu UAV gây tai nạn hoặc xâm phạm vùng cấm:

• Người điều khiển phải bồi thường dân sự theo Bộ luật Dân sự 2015.
• Nếu gây hậu quả nghiêm trọng (mất an ninh, rò rỉ dữ liệu, va chạm máy bay), có thể bị truy tố hình sự theo Điều 278 – 281 Bộ luật Hình sự.

2. Quy trình xử phạt và thu hồi UAV

Cơ quan chức năng thực hiện:

1. Lập biên bản vi phạm.
2. Định giá thiệt hại, xác minh thiết bị.
3. Ra quyết định xử phạt, tịch thu tang vật.
4. Nếu có dấu hiệu hình sự, chuyển hồ sơ cho Viện Kiểm sát.

3. Xu hướng tương lai

Các chuyên gia dự báo, Việt Nam sẽ:

• Áp dụng hệ thống cấp phép trực tuyến cho UAV.
• Ban hành Luật quản lý UAV riêng biệt.
• Sử dụng trí tuệ nhân tạo để kiểm soát vùng bay.

Những đổi mới này giúp nâng tầm quy định về máy bay không người lái tiến gần tiêu chuẩn quốc tế, giống FAA (Mỹ) và EASA (EU).

Checklist an toàn trước khi vận hành máy bay không người lái

Trước khi vận hành UAV, người dùng nên tuân thủ checklist sau:

Việc thực hiện đầy đủ checklist không chỉ bảo đảm an toàn mà còn giúp người dùng tuân thủ đúng quy định về máy bay không người lái và tránh bị xử phạt.

Kết luận

Hiểu và tuân thủ quy định về máy bay không người lái là yếu tố sống còn trong việc vận hành UAV hợp pháp tại Việt Nam. Việc đăng ký, xin phép bay và tuân thủ giới hạn kỹ thuật không chỉ bảo đảm an toàn mà còn thể hiện trách nhiệm của người sử dụng.

Nếu bạn đang hoặc sắp sở hữu drone, hãy cập nhật quy định mới nhất, đăng ký thiết bị ngay hôm nay để bay an toàn – hợp pháp – hiệu quả.

Hỏi đáp liên quan về máy bay không người lái

Có cần xin phép khi bay drone quay phim cá nhân?

Có. Dù mục đích giải trí, bạn vẫn phải xin phép cơ quan quân sự địa phương.

Bay drone ở khu du lịch có vi phạm không?

Nếu chưa được cấp phép hoặc khu vực thuộc vùng hạn chế, sẽ bị phạt đến 60 triệu đồng.

Drone nhỏ hơn 250g có cần đăng ký không?

Vẫn khuyến nghị đăng ký để tránh nhầm lẫn trong kiểm tra.

Giấy phép bay UAV có thời hạn bao lâu?

Tối đa 6 tháng, sau đó cần xin gia hạn.

Khi nào Việt Nam cho phép đăng ký UAV trực tuyến?

Dự kiến năm 2026, Bộ Quốc phòng sẽ triển khai cổng cấp phép điện tử UAV.